از مهم ترین فاکتورهایی که هر انسان باید نسبت به آن آگاه باشد بحث انواع آتش سوزی و روش های خاموش کردن هر یک از آن ها است.تفاوتی ندارد شخص فنی باشد و یا غیر فنی.چرا که هر یک از ما ممکن است در شرایط آتش سوزی قرار بگیریم و نکته ی مهم این است که با داشتن دانش کافی بتوانیم اقدامات لازم را جهت اطفاء آتش با اعتماد به نفس و آرامش کامل انجام دهیم.در استانداردهای جهانی از پنج دسته مواد آتش زا و پنج نوع کپسول جهت خاموش کردن آن ها یاد شده است.در این مطلب به بیان آن ها می پردازیم. اما قبل از آن ، اگر نسبت به این گونه موارد از جمله خطرات و روش های حفاظت از تجهیزات ابزاردقیق اطلاعات بیشتری نیاز داشتید میتوانید از آکادمی آرکا کنترل به موارد فنی در این حیطه آگاهی کافی پیدا کنید .
الف) گروه A :
از بین انواع آتش سوزی،مواد اشتعال زای گروه A رایج ترین و عمومی ترین دسته هستند.این گروه مختص مواد آتش زای معمولی است. که احتمالاً همه تا به حال به نوعی با آن درگیر شده ایم.آتش سوزی چوب ، پلاستیک ، نایلون و … همگی از این گروه هستند .حریق در این مورد با ساده ترین کپسول اطفاء که کپسول آب است به راحتی و بدون مشکل مهار می شود. همانطور که در تصویر روبرو میبینید رایج ترین کپسول آب کپسول قرمز رنگی است که با راهنمای سفید و کلمه ی Water روی آن،به محتوای داخل کپسول اشاره دارد .
ب) گروه B :
گروه B به مواد هیدروکربنی اشاره دارد.مانند بنزین،گازوییل،الکل،گازهای قابل اشتعال .حال اگر یک پمپ بنزین آتش بگیرد،که احتمالاً به سبب سوختن هیدروکربن ها است،آیا مسئولین جایگاه باید از آب به عنوان خاموش کننده استفاده کنند؟خیر. آب اشتباه ترین گزینه است.ترکیبات آب از ترکیبات شیمیایی هیدروکربن ها سبک تر هستند و روی آن ها قرار می گیرند.و سبب شعله ور تر شدن آتش میشوند.راه حل اطفا هیدروکربن ها خفه کردنشان است.خفه کردن با ریختن شن و ماسه روی شعله و یا استفاده از کپسول های فوم.نکته اینکه اگر فوم را روی آتش اسپری کنیم باعث سوختن فوم می شود.فوم باید از پایین اسپری شود.کپسول های فوم میتوانند آتش های کلاس A را نیز خاموش کنند.
پ) گروه C :
این دسته به تجهیزات الکتریکی مانند تابلو برق ها یا کامپیوتر ها ، موتورها یا هر تجهیز قابل اشتعالی که با برق کار می کند یا به نوعی به آن مربوط است اشاره دارد.خاموش کردن آتش توسط آب در این دسته بندی باعث شوک الکتریکی می شود.در این مورد اولین کار باید قطع کردن منبع الکتریسیته و دومین کار استفاده از کپسول های مربوط به این گروه باشد. از کپسول های حاوی کربن دی اکسید برای خفه کردن آتش تجهیزات الکتریکی استفاده می شود.
ت) گروه D :
گروه چهارم گروه D است . که شامل فلزات قابل اشتعال می شود.از جمله منیزیم،آلومینیم،پتاسیم و… .در واقع تمام فلزات مانند آهن نیستند که در شرایط عادی قابل اشتعال نباشند.دسته ای از آن ها آتش می گیرند و شعله های مهیبی تولید می کنند.این دسته از آتش سوزی ها بیشتر در کارخانه ها رخ می دهد.استفاده از آب باعث واکنش شدید فلز با ترکیبات آن و شعله ور تر شدن آتش می شود.استفاده از کپسول های پودر خشک چاره ی کار است.
ث) گروه K :
پنجمین گروه مواد آتش زا با نام K شهرت دارند.البته در استانداردهای انگلیسی از این دسته با نام گروه F هم نام برده می شود.(برای مشاهده ی این تفاوت ها ازجدول موجود در این مطلب استفاده کنید)بیشترین محل اتفاق این دسته از آتش سوزی ها در آشپزخانه ها است! مواد قابل اشتعال گروه K شامل روغن ها و چربی های پخت در آشپزخانه است.راهکار اطفاء آتش در این موارد کپسول های مخصوص شیمیایی که به Wet Chemical Fire Extinguisher شهرت دارند است.این کپسول ها اکسیژن و گرمای شعله را میگیرند و سطح آتش به مرور پایین می آید و مهار می شود.
نکته ی نهایی :
در حین خطر معمولاً واکنش انسان پر از اضطراب و ترس است. و درصد هوشیاری نسبت به حالت عادی به مراتب پایین تر می آید.نکته ی بسیار مهم این است که بتوانیم در شرایط حادثه خود را کنترل کنیم و به کمک آموزش های فراگرفته شده خطر را دفع کنیم. به علت فشار بالا در مواقع ایجاد انواع آتش سوزی ، هر کدام از پنج دسته از کپسول های اطفاء با رنگ های مشخصی طراحی شده اند . همانطور که در تصاویر بالا می توانید ببینید روی بدنه ی کپسول های آب؛رنگ سفید،کپسول های فوم زرد کم رنگ،کپسول های دی اکسید کربن مشکی،کپسول های پودر خشک آبی و کپسول های حاوی مواد شیمیایی زرد پررنگ کشیده شده است تا کاربران در تشخیص آن ها سریع تر عمل کنند.
این توضیحات در مورد کپسول های اطفاء با بدنه ی قرمز رنگ بود.کپسول هایی با بدنه ی استیل و با همین راهنماهای رنگی نیز در بازار موجود است.
